2013 оны намар газар шорооны ажил нь эхэлсэн Дэлхийн банкны буцалтгүй тусламжаар “Сургуулийн өмнөх боловсролыг дэмжих төсөл”-ийн хүрээнд Улаанбаатар хотын Сүхбаатар дүүргийн 17, 18-р хороодод баригдах канад модон араг бүтээцтэй 100 хүүхдийн цэцэрлэгийн барилга угсралтын ажил тун ч хэл амтай явагдаж дууссан. Энэ ажлыг тендерт нь торойлгүй ялсан “Эерэг туйл” гэдэг компани гүйцэтгэсэн. Барилгын ажил эхлэхтэй хамт Дэлхийн банкны суурин төлөөлөгчийн барилгын инженер очиж үзэхэд дүүргийн хот тохижилтын газрын хашаан дотор нэг буланд суурийн газар ажил хийгдэж байжээ. Шалгах явцад газар нь намагтай, цэвдэгтэй, устай, эрүүл ахуйн шаардлага хангахгүй, хүүхдийн цэцэрлэгийн барилга барихад тохиромжгүй газар байж таарав. Ердөө маргааш нь ахин очиход суурийн нүх усаар дүүрсэн байсанд тухайн үеийн БШУЯ-ны Барилга захиалагчийн албаны дарга О.Мөнхбаярт барилга угсралтын ажлыг зогсоож цэцэрлэгийн барилгын газрыг сольж өгөх албан бичг хүргүүлсэн ч хариу өгөлгүй таг болсон. Шат шатандаа энэ асуудал шийгдээгүй тул гүйцэтгэгч нь суурийн нүхний усыг соруулж хайрга, дайрга, шороо хийж индүүдээд ажлаа явуулсан. Суурь тавьсан болоод 2014 оны 4-р сар хүртэл ажил зогсов. Дулаарахад ажлаа эхэлсэн ч суурь хөлдсөн тул ахин буулгаж шинээр хийхээс өөр аргагүй болсон. 5-р сард шинэ суурь хийсэн болоод ажил ахин зогсов. Гүйцэтгэгч “Эерэг туйл” компаний захирал Ш.Энх-Амгаланд ажлаа хийхийг шаардахад мөнгөгүй гэжээ. Мөн өөр сонирхолтой зүйл ярьсан нь нэг цэцэрлэгийн барилгын ажлыг уг барилгад хяналт тавих үүрэгтэй БШУЯ-ны Барилга захиалагчийн албаны хяналтын инженер Б.Оргилын эхнэрийн компани хийж байгаа нь мэдэгдсэн. Энэ нь гадныхны хувьд санаанд багтамгүй хэрэг ч манайхны тухайд байдаг л явдал. Харин хэргийг мөрдсөн хуулийнхан хахуулийн ноцтой хэргийг илрүүлсэн ч өдгөө хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан гэх хуулийн үндэслэлээр хэрэгсэхгүй болсон. Болсон явдлыг эхнээс нь дурдахад “Эерэг туйл” компаний захирал нь ажил хөөцөлдөж яваад хуучны танил Б.Оргилтой тааралджээ. Танил нь БШУЯ-ны Барилга захиалагчийн албанд ажиллаж байгаагаа хэлээд шууд л “ажил хэрэгч” санал тавьсан байна. Өөрөө Тендерийн хорооных нь НБД-аар ажиллаж байгаа Дэлхийн банкны санхүүжилттэй, 1,2 тэрбумын өртөгтэй, Сүхбаатар дүүргийн 17, 18-р хороонд баригдах хоёр цэцэрлэгийн ажлыг санал болгожээ. Тэд ярилцаад үнийн дүнгийн 10 хувийг өгөх болзолтойгоор тохирсон хэмээн компаний захирал мэдүүлсэн. 10 хувь нь 120 сая бөгөөд үүний 50 хувийг эхний санхүүжилтээс гаргахаар болсон. Нэг цэцэрлэгийн 556 сая төгрөгийн төсөвтэй ажлыг хяналтын инжежерийн эхнэрийн компанид өгөхөөр мөн тохиролцжээ. Тендерт ялахын тулд компани нэлээд “сэргэлэнтсэн”. Захирлын хэлсэнээр банкны 24 саяын тендерийн баталгааг хуурамчаар гаргаж өгчээ. Менежер Ж.Гантулга нь хяналтын инженерийн заварласны дагуу 2010-2012 оны санхүүгийн тайлан болон аудитын тайланд орлогын дүнг өсгөн засварлаж өгсөн гэнэ. Бүх хуурамч материалыг хяналтын инженер нь тендерийн хорооны НБД-ын хувьд өөрөө “шалгасан” тул асуудал гарсангүй. Ингээд “Эерэг туйл” компани хоёр цэцэрлэгийн тендерд “ногоон гэрлээр” ялсан. Тендерийн эхний санхүүжилтийн мөнгийг яамны инженер нь эхнэрийн хамт ХХБ-ны төв салбараас өөрсдөө тоолж авчээ. Ингээд компаний захирлын машинд хувааж авсан байна. Энэ үед компаний менежер нэг цэцэрлэгийн барилгын ажлыг эхнэрийн чинь компани авсан тул 10 хувиа тав болго гэснээс болж маргаан үүсжээ. Компаний захирлын мэдүүлсэнээр яамны инженер нь “дээгүүр дарга нар хуваагаад авна, надад юу ч үлдэхгүй” гэсэн гэнэ. Ингээд 10 хувийн эхний 35 сая төгрөгийг өгчээ. Тохирооны эхний хэсэг биелэгдсэнээр хоёр цэцэрлэгийн ажил эхэлж нэгийг нь “Эерэг туйл”, нөгөөг нь яамны инженерийн эхнэрийн “Хээгт рашаан” гүйцэтгэж эхэлсэн. Харин ажил эхнээсээ мордохын хазгай болов. Газрын маргаантай, сонгосон газар нь намаг, цэвдэгтэй, усыг нь соруулаад суурь цутгаж хоёр трансформатаар өвөлжин халаасан ч нэмэр бололгүй тас хөлджээ. Хахуультай ажил ийм л хар мөртэй. Удалгүй тэд хоорондоо муудалцсан. Хөлдсөн суурийг хийсэн гүйцэтгэгчтэйгээ ч “хонь чоно” болов. 10 хувийн үлдэгдэлийг ч өгөхгүйдээ тулав. Ингээд яамны инжежерийг залилангийн хэргээр Хөвсгөлд бариулж дараа нь АТГ-д өгсөнөөр хахуулын хэрэг сөхөгджээ. Гэхдээ энэ хэргийг анхан шатны шүүх хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан гэх үндэслэлээр хэрэгсэхгүй болгосон. Хэдий хэрэгсэхгүй болгосон ч БШУЯ-ны инженер асан Б.Оргил, “Эерэг туйл” компаний захирал Ш.Энх-Амгалан нарыг 35 сая төгрөгийн хахууль өгсөн, авсан үйлдэлд нь гэм буруутай гэж үзсэн байна. Хахуулийн мөнгийг гаргуулж улсад төлүүлэх шийдвэр гарсан.
Б.БАРЛАС
